قدم به قدم با بورس (بخش اول)
قدم به قدم با بورس (بخش اول)
قدم اول: تاریخچه بورس
- پیدایش کلمه بورس
به اوایل قرن پونزدهم میلادی برمیگردد. در آن زمان در شهر بروژ کشور بلژیک شخصی به نام واندر بورس زندگی میکرد که مردم در خانه بورس به خرید و فروش اوراق بهادار و داد ستد های پول و غیره میپرداختند. این نام بعدا به مکان هایی گفته میشد که در آن خرید و فروش و معامله انجام میدهند.
بازار بورس سهام و شناخته شدن آن در دنیای تجارت و اقتصاد، با ورود به عصر صنعتی شدن از عصر کشاورزی و انقلاب صنعتی اروپا همراه بوده است. پس از آنکه معاملات بورس به شکل چشم گیری گسترش پیدا کرد، کشورهای انگلستان، آلمان و سوئیس برای این فعالیت قوانین و مقرراتی را وضع کردند. برای اینکه تقلب صورت نگیرد و حقوق سهام داران پایمال نشود این قوانین به میان آمدند.
- اولین شرکت سهامی
در گذشته، بازرگانان خطر کرده و ضرر دیده، به دنبال ساز و کاری بودند تا ضرر و خسارات احتمالی را با شریک یا شرکای دیگر تسهیم نمایند. تنها فرمول ممکن، ایجاد یا تأسیس یک شرکت سهامی با چند نفر شریک و مسئولیتی در حدود سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده بود. در سال ۱۶۰۲ میلادی یکی از اولین شرکتهای سهامی عام در دنیا، به نام کمپانی هند شرقی تأسیس شد.
در حقیقت این کمپانی برای انجام مقاصد خود نه تنها ریسک را بین سهامداران توزیع کرده بود، بلکه با جمع آوری نقدینگی از مردم، این عملیات را با سرمایه آنان انجام می داد و خود فقط هزینه تأمین سرمایه را می پرداخت.
بعدها، با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و لزوم ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه، مراکزی به وجود آمد که در آن، دارندگان سرمایه و متقاضیان استفاده از نقدینگی مردم، با یکدیگر تماس گرفته و با داد و ستدهای مالی به منظور رفع احتیاجات بلندمدت یکدیگر، بازار سرمایه را به وجود آوردند.
- بورس لندن
از سال ۱۸۰۱ میلادی آغاز به کار نمود. از ابتدای امر در بورس لندن، اوراق بهادار خارجی و داخلی مورد داد و ستد قرار می گرفت. بورس نیویورک در اواخر قرن هیجدهم تأسیس شده و با وجود رقیب دیگری به نام بورس امریکن، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد. گر چه تا قبل از تأسیس بورس نیویورک، اوراق قرضه و سهام شرکتها توسط دلالان و بازرگانان حرفه ای مورد داد و ستد قرار می گرفت.
در سال ۱۷۹۲، بیست و چهار نفر از واسطه های خرید و فروش سهام تصمیم گرفتند با انتخاب محل معینی در آنجا مستقر شده و موجباتی را فراهم آورند تا متقاضیان خرید سهام شرکتها یا فروشندگان اوراق قرضه به آنجا مراجعه نمایند.
در آمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار در نیویورک و در محوطه ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در وال استریت بود که بعدها به قهوه خانه ای در نزدیکی همان محل انتقال یافت. بورس وال استریت با جمع آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات تقویت شد و به مجتمع تجاری عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام بورس سهام نیویورک رسما به ثبت رسید. در حال حاضر تعداد کارگزاران این بورس بالغ بر چند هزار شخص حقیقی و حقوقی می باشد.
قدم دوم: پیدایش بورس در ایران
فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ بر می گردد. در این سال یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار، به ایران آمدند. اما مطالعات آن دو با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف گردید.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ، مجدداً در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وقت محول گردید. این گروه پس از دوازده سال تحقیق و بررسی در سال ۱۳۴۵ ،قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه و لایحه مربوط را به مجلس شورای ملی ارسال کردند.
این لایحه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ تصویب شد. اما به دلیل عدم آمادگی محافل صنعتی و بازرگانی، بورس تهران با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس، بهمن ماه سال ۱۳۴۶، فعالیت خود را آغاز نمود. متعاقب آن سهام اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس راه یافتند.
طی ۱۱ سال فعالیت بورس قبل از انقلاب اسلامی، تعداد شرکتها، بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده در بورس از ۶ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶۲ میلیارد ریال به بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.
در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با تحولات پیش آمده از جمله تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در ۱۴۳ ۱۳۵۸ ، ملی شدن شرکت های بیمه و تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع و در نتیجه ادغام و تملک بانک ها و شرکت های بیمه و تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت، تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت تقلیل یافت. دوره فترت بورس که از سال مزبور آغاز گردیده بود تا سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.
از سال ۱۳۶۸ و در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس به عنوان پیش زمینه اجرای خصوصی سازی، جذب و گردآوری پس اندازها و هدایت آن در جهت سرمایه گذاری آغاز گردید.
بیشتر بدانید
بازار بورس اوراق بهادار چیست؟
بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است ، که درآن سهام شرکتها واوراق مشارکت ، تحت ضوابط و مقررات خاص، مورد معامله قرارمی گیرد.
قدم سوم: سهام، انواع سهام و تامین مالی را بشناسید
- سهم
سرمایه هرشرکت سهامی ، به قسمتهایی مساوی تقسیم می شود که به هریک از این قسمت ها، یک سهم گفته می‌شود .معمولا قیمت اسمی سهام در ایران ۱۰۰۰ ریال است. هر فرد پس از خرید سهام مالک جزئی از دارایی شرکت می شود.
بورس کالا ، بورس فلزات ، بورس کشاورزی، بورس اوراق بهادار ، بورس اسناد خزانه . در بورس افراد حقیقی و حقوقی توسط کارگزاران خود به دادوستد می پردازند و در آن خریدار و فروشنده می توانند یک فرد یا یک شرکت باشند. این خرید و فروش تابع قوانین خاصی است ؛ که در مورد همه و با هر مقدار سرمایه به صورت یکسان برخورد می کند
هرشرکتی برای ایجاد و فعالیت در بازار نیاز به یک تامین مالی دارد می‌خواهیم بدانیم تامین مالی چیست؟
- تامین مالی
تامین مالی یا فاینانس ، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی . تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام ، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.
- ابزارهای ویژه تامین مالی چیست؟
الف- سهام عادی
ب- سهام ممتاز
ج- اوراق قرضه
د- اوراق مشارکت
ه- اوراق بهادار قابل تبدیل
الف- سهام عادی
سهام عادی، همین سهامی است که شرکت ها عرضه می کنند وسهامداران به نسبت سهام خود، مالک شرکت می شوند.شما سهام عادی را هرزمان که بخواهید می توانید بفروشید ولی اگر شرایط بازار و کشور خوب باشد با قیمت بالاتر و اگر شرایط بازار خوب نباشد با قیمت کمتر آن را می فروشد.
ب- سهام ممتاز
سهامی است ، که شرکت عرضه می کند وسود آن مثلا این طور گفته می شود ۱۰ ٪ از قیمت اسمی سهام. حال اگر قیمت اسمی سهام ۱۰۰ تومان است ۱۰ درصد آن ۱۰ تومان می شود سود سهام ممتاز ، نسبتا دائمی است و پرداخت سود سهام ممتاز نسبت به سهام عادی اولویت دارد. برای رعایت حقوق سهامداران شرکت هایی که در بورس پذیرفته می شوند دارای سهام عادی ومشابه و یکسان هستند.
ج- اوراق قرضه
اوراقی است که سود معین دارد و صادرکننده اوراق قرضه متعهد می شود اصل پول و سود را در تاریخ معین پرداخت کند. این اوراق چند کوپن سود دارند که مثلا هر سه ماه یکبار باید به بانک عامل مراجعه کرد و با تحویل آن بخشی از سود را دریافت کرد.
د-اوراق مشارکت
اوراق مشارکت، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. در واقع شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و… می‌دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند. در بازار بورس ایران، اوراق مشارکت نیز مورد دادو ستد قرار می گیرد. اولین شرکتی که اقدام به انتشاراوراق مشارکت در بورس کرد شرکت ایران خودرو- طرح پژوپارس – با سود ۱۹ ٪ بود.
ه-اوراق بهادار قابل تبدیل
اوراق بهاداری است که تحت شرایط خاصی قابل تبدیل به یکی دیگر از اوراق بهادار همان شرکت می‌باشد.
دیدگاهتان را بنویسید