ارز فیات چیست چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارد؟
از گذشته تا امروز انسان همواره تلاش کرده تا یک کالای با ارزش را واحد پول در تبادلات و معاملات خود قرار دهد. از مبادله کالایی تا سکه طلا و نقره و پولهای کاغذی و رسیدن به ارزهای دیجیتال که وارد اقتصاد و معاملات شدند.
با گذشت زمان و با پیشرفت فناوری، دولتها توانستند یک واحد پولی معتبر با ویژگیهای نسبتا قابل قبول را جایگزین سیستم مالی قرار دهند و تحولی عظیم در اقتصاد هر کشور ایجاد کنند.
اکنون هر کشور برای خود یک واحد پولی دارد که معتبر و مورد قبول مردم و دولت است که به آن ارز فیات میگویند. در واقع پول فیات همان پولی است که روزانه مورداستفاده قرار میگیرد.
با وجودی که ارزهای دیجیتال جایگاه ویژهای پیدا کردند، اما هنوز هم یکی از پراستفادهترین ارزها، فیات است.
در این مقاله از بلاگ آکادمی روشنی سعی کردیم ارز فیات، مزایا و معایب و تفاوت آن با ارز دیجیتال را مورد بررسی قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
ارز فیات چیست؟
ارز فیات یا همان پول بدون پشتوانه، واحد پول رایج هر کشور است که بهتنهایی هیچ ارزش فیزیکی ندارد. ارزش فیات تابع دولت یا قانون کشور میباشد.
این ارزها همان اسکناسهای رایج هستند که در تمام دنیا برای مبادلات اقتصادی و معاملات تجاری، خرید و فروش کالا و سرمایهگذاری مورداستفاده قرار میگیرند.
فیات جایگزینی برای استاندارد طلا و پول کالایی است. کلمه فیات در معنا یعنی حکم شده و به همین دلیل که زیر نظر دولت و کنترل دولتهاست به آن فیات گفته میشود که امروز از ارزهای اصلی در جهان حساب میشوند.
تاریخ به وجود آمدن ارز فیات
پیدایش ارزهای کاغذی اولین بار از کشور چین شروع شد. آنها در قرن یازدهم نوعی ارز کاغذی چاپ کردند که تحت کنترل دولت بود و ارزش آن به طلا، نقره یا ابریشم وصل میشد.
بعدها در قرن هفدهم بعضی از کشورهای اروپایی تصمیم به استفاده از ارز فیات گرفتند که موفقیتی نداشت.
حدود ششصد سال بعد، بانک استکهلم، نخستین بانک مرکزی جهان، شروع به انتشار ارز فیات و بیپشتوانه کرد. این پروژه نیز با شکست همراه شد.
در نهایت در سال ۱۹۷۱ رئیسجمهور وقت امریکا پول فیات را بهصورت رسمی جایگزین استاندارد طلا کرد و در نتیجه ارز فیات بدون هیچ پشتوانه ایجاد شد و در سراسر دنیا رشد کرد و امروز تبدیل به پول رایج و معتبری در هر کشور شده است. به طور مثال ریال ایران، پوند انگلستان و و دلار آمریکا ارز فیات هر کشور هستند.
اگر قصد آموزش بازار ارزهای دیجیتال را دارید و به هر دلیل امکان شرکت در دوره های حضوری و یا آنلاین را ندارید، پیشنهاد میکنیم حتما در دوره آموزش ویدیویی ارز دیجیتال آکادمی روشنی شرکت کنید و در کنار آموزش از پشتیبانی ویژه نیز برخوردار شوید.
مزایا و معایب پول فیات
ارز فیات مانند دیگر پولها و ارزهای دیجیتال دارای معایب و مزایایی است که برای شناخت بهتر در زیر به بررسی آن پرداختهایم.
مزایای ارز فیات
مزایای فیات شامل موارد زیر است:
- رایج و دردسترسبودن ارز فیات
ارز فیات در تمامی دنیا بهعنوان رایجترین ارز مورداستفاده قرار میگیرد. در دسترس بوده و در سراسر دنیا رایج است.
- عرضه ارز فیات نامحدود است.
ارز فیات معمولا در سراسر کشور بهعنوان واحد پول برای تبادلات مورد قبول است. ارز فیات مورد اعتماد مردم هر کشوری است که به ثبات اقتصادی کمک میکند و از لحاظ عرضه محدودیتی ندارد.
- مبادله با ارز فیات آسان و راحت است
پول فیات تبادلات تجاری و تراکنشهای مالی را راحتتر کرده و از پیچیدگیهای مرتبط با تبادل با ارزهای خارجی جلوگیری میکند.
- هزینه کم و مقرونبهصرفه
هزینه چاپ و تولید پولهای کاغذی نسبت به طلا بسیار پایین است؛ بنابراین برای هر دولت مقرون به صرفه است.
- کنترل کامل دولت و نهادها روی آن
این موضوع شاید یکی از معایب فیات باشد، اما یک مزیت هم حساب میشود، زیرا اگر این کنترل روی ارز فیات بهدرستی انجام گیرد، باعث کنترل نرخ بهره، نرخ تورم و بهبود وضعیت اقتصادی میشود
- در همه جهان کاربرد دارد
در هر جایی میتوان از ارز فیات استفاده کرد بهشرط تبدیلکردن آن به ارزهای دیگر، چون ارز فیات مورد پذیرش جهانی است.
- انعطافپذیر و پاسخگو
یکی از دلایلی که دولتها از ارز فیات بهجای هر گونه ارزی استفاده میکنند انعطافپذیری بیشتر پول فیات است که با حمایت از عرضه پول دولت به رشد اقتصادی یا رکود واکنش بهتری نشان دهد.
- ذخیره آن آسان است
بر خلاف طلا و نقره و یا هر کالایی ذخیره ارز فیات خیلی آسانتر است و میتوان آن را بهراحتی در بانک و یا موسسهای ذخیره کرد.
معایب ارز فیات
ارزهای فیات دارای معایبی هستند که در ادامه آن را مورد بررسی قرار دادهایم.
- تورم ایجاد میکند.
اگر حکومت بیش از حد پول را چاپ و آن را به اقتصاد وارد کند، ممکن است تورم افزایش یابد و ارزش پول فیات کاهش یابد.
- وابسته به دولت است.
استفاده از ارز فیات به معنای وابستگی به تصمیمات و عملکرد حکومت است. اگر حکومت ناکارآمد یا ناپایدار باشد، ممکن است شهروندان تحتتأثیر قرار گیرند؛ زیرا این پول ارزش ذاتی ندارد و پشتوانه آن اقتصاد یک کشور است.
- محدودیت در تبادل با دیگر کشورها
پول فیات ممکن است در تبادل با کشورهای دیگر محدودیتهایی داشته باشد و کشورها برای تبادل با سایر ارزهای خارجی با مشکل مواجه شوند و همین امر محدودیت ایجاد میکند.
- خطر افت ارزش و کاهش آن
اگر اعتماد به دولت و سیاستهای پولی آن زیر سؤال برود، ممکن است ارزش پول فیات کاهش یابد و افراد به دنبال ارزهای دیگر برای حفظ دارایی خود باشند. به دنبال این اتفاق اقتصاد کشور دچار ضربه شدیدی خواهد شد و حتی ممکن است دچار سقوط شود.
- غیرقابلپیشبینی و کنترل دولت و نهادها روی آن
به دلیل کنترل بیشتر نهادهایی مانند بانک مرکزی و دولتها روی ارز فیات، ارزشِ آن به تصمیم آنها وابسته میشود و در موقع ضروری مانند کنترل کسری بودجه یا تورم، یک اقتصاد رکودی یا تورمی ایجاد کند و ارزشِ آن بهصورت کاملاً غیرقابلپیشبینی افزایش یا کاهش مییابد.
- تاریخ و پیشینه تاریک آن
از گذشته تا امروز تعداد زیادی از کشورها تنها به ارز فیات تکیه کردند و در نتیجه مطلوبی نداشته و باعث کاهش و افت ارزش فیات شده و یا اقتصاد آن دولت نابود شده است.
تفاوت ارز دیجیتال با فیات چیست؟
ارز فیات با ارز دیجیتال چه تفاوتی دارد در این بخش به بررسی این تفاوتها میپردازیم.
- پول فیات را دولت و بانک مرکزی هر کشوری کنترل میکند و متمرکز است، اما روی ارز دیجیتال هیچ کنترلی وجود ندارد و بهصورت غیرمتمرکز ارائه میشود.
- دولت از طریق بانک مرکزی پول فیات را به هر اندازه و در هر زمان بخواهد چاپ میکند، اما ارزهای دیجیتال در مقدار محدود تولید میشود. هماهنگ باعرضه و تقاضا تولید میشود.
- ارزهای دیجیتال داراییهای هر فرد را پنهان میکند و دولت نمیتواند از میزان دارایی دیجیتال افراد آگاه شود و تمامی دارایی فرد روی بلاکچین است و مخفی میماند. اما پول فیات در حساب بانکی افراد است و بانک اطلاعات هر فرد و میزان سرمایه او در دسترس و مشخص است و دولت میتواند روی آن مالیات بگیرد.
- زمانی که تراکنش ارز دیجیتال ثبت شود دیگر امکان برگشت ندارد، اما برای پول فیات امکان بازگشت تراکنش وجود دارد.
- تراکنش ارز دیجیتال بهصورت ناشناس است و نمیتوان آن را ردیابی کرد، اما در تراکنشهای پول فیات بهآسانی قابل ردیابی است.
- بانک هر زمان که بخواهد میتواند تراکنش پول فیات شما را متوقف کند، اما در ارز دیجیتال این کار غیرممکن است.
- پول فیات به شکلی فیزیکی در دسترس است. اما ارز دیجیتال به همان شکل دیجیتال وارد معامله میشود
- پول فیات پیرو قانون دولت و کشور است. اما ارز دیجیتال در بستر دولت و کشور پشتوانه قانونی ندارد.
- استفاده از پول فیات بستگی به مرزهای جغرافیایی دارد. اما ارز دیجیتال محدودیت مرزی ندارد و در سراسر دنیا قابلقبول است.
- ارزهای دیجیتال به دلیل استفاده از سیستم رمزنگاری امنیت بالایی دارد، اما امکان جعل پول فیات و سرقت آن زیادتر است.
ارزش پول فیات به چه عواملی بستگی دارد؟
ارزش پول فیات به عوامل زیر بستگی دارد که عبارت است از:
- عرضه و تقاضای اقتصادی کشور
- نرخ سود و بهره
- عرضه پول
- ثبات اقتصادی کشور صادرکننده
علت جایگزینی پول فیات در ازای استاندارد طلا
درگذشته اکثر کشورها از طلا بهعنوان پشتوانه برای پولهای کاغذی استفاده میکردند. در این سیستم باتوجهبه میزان اندوختهٔ طلا در خزانهٔ ملی هر کشور، امکان ورود ارز جدید و تغییر ارزش آن وجود داشت و هر کشور فقط متناسب با میزان ذخیرهٔ طلا، میتوانست ارز جدید تولید و وارد چرخهٔ اقتصادی کشور کنند.
پس از ورود فیات، دولت کنترل بیشتری روی میزان تولید ارز جدید و نحوهٔ ارزشگذاری روی پول ملی کشور دارند برای همین در زمان بحرانها و شرایط مختلف اقتصادی، این امکان را به بانکهای مرکزی میداد تا با کاهش یا افزایش ارزش پول شرایط را راحتتر کنترل کنند.
ارز فیات چگونه کار میکند؟
فیات به دو دلیل ارزشمند است. اول، قدرت و استقلال کشوری است که این ارز را تولید، مدیریت و عرضه میکند. دوم، دولت یا بانک مرکزی کشوری است که مسئول تنظیم میزان عرضه این ارزها و اجرای سیاستهای پولی است.
اگر یک کشور دارای اقتصاد قدرتمندی باشد و قادر به مدیریت مناسب ارزش پول فیات خود است.
سخن پایانی
اگرچه با پیشرفت فناوری و ورود ارزهای دیجیتال و پیداکردن جایگاهی مناسب در اقتصاد جهانی، اما هنوز هم ارز فیات رایجترین سیستم مالی در تمام دنیاست. دلار، پوند و یورو باتوجهبه کشورهای چاپکننده آنها که همگی اقتصادهای قدرتمندی دارند و مهمترین اصل فعالیتهای اقتصادی در دنیا هستند.
ارز فیات به دلیل داشتن ویژگیهایی که دارد مورداعتماد مردم و دولتهاست و در چرخه اقتصاد هر کشور با ارز فیات میچرخد و استانداردی برای پول در همه نقاط جهان است.
دیدگاهتان را بنویسید