قدم به قدم با بورس (بخش پنجم)
قدم پنجم: مفاهیم و واژه های بورسی (ادامه)
در قسمت قبل با برخی از واژه های بورسی آشنا شدیم. در این بخش برخی از مفاهیم بورسی را مشاهده خواهیم کرد.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک
سرمایه گذاری در بازار سرمایه به دو روش انجام می شود. در روش اول شخص خودش اقدام به خرید و فروش می کند و در روش دوم سرمایه گذاری توسط یه واسط که می تواند یک موسسه مالی باشد انجام می پذیرد.
در واقع صندوق های سرمایه گذاری مشترک سازمانی است که پول را از سرمایه داران گرفته و به صورت سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کند.
انواع صندوق های سرمایه گذاری
۱- صندوق سرمایه گذاری در سهام، صندوقی است که بخش عمده منابع خویش را به سرمایه گذاری در سهام و حق تقدم سهام اختصاص میدهد.
۲- صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، صندوقی است که بخش عمده منابع خود را به سرمایه گذاری در سهام و یا اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص می دهد و معمولاً دارای حداقل سود تضمینی است.
۳- صندوق سرمایه گذاری مختلط، صندوقی است که منابع خویش را به سرمایه گذاری در سهام و یا اوراق بهادار با درآمد ثابت و اوراق مشارکت اختصاص می دهد و در واقع ترکیبی از دو صندوق فوق است.
بورس کالا
بورس کالا یک بازار سازمان یافته برای انجام معامله کالاهای مشخص با استفاده از روش های معین است. معامله محصولات کشاورزی، فلزات و موادمعدنی (کانی‌های فلزی)، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و معاملات سکه آتی از جمله مواردی است که در بورس کالای ایران صورت می‌پذیرد.
در بورس کالا نیز همچون بورس اوراق بهادار دو طرف عرضه (فروشندگان) و تقاضا (خریداران) وجود دارد که به مبادله کالایی خود در قالب یکی از انواع قراردادهای این بورس می‌پردازند و کالاهای فرآوری نشده و خام از قبیل گندم، پنبه، انواع فلزات، مواد مورد نیاز پتروشیمی و … در این بورس خرید و فروش می‌شود.
انواع قراردادهای بورس کالا
۱- قرارداد نقدی قراردادی است که براساس آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می شود.
۲- قرارداد نسیه قراردادی است که براساس آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای آن پرداخت می شود.
۳- قرارداد سلف قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.
۴- قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند.
ضریب بتا
ضریب بتا یک ضریب همبستگی است، که نشان‌گر نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با بازار کلی فعال در آن، می‌باشد.
ضریب بتا نسبت به مقدار ۱ سنجیده می‌شود، بدین معنا که ضریب بتای یک، بزرگتر از یک و کوچکتر از یک، به ترتیب نشان‌دهنده هم شدت بودن، شدیدتر بودن و ملایم‌تر بودن نرخ بازده شرکت مورد نظر، با بازده شاخص کل می‌باشند. ضریب بتای صفر نیز نشان‌دهنده بی‌تفاوتی و استقلال تغییرات بازده شرکت مورد نظر، نسبت به بازده شاخص کل می‌باشد.
سهم های با بتای بالا ریسکی ترند اما پتانسیل بالاتری برای بازدهی دارند و سهم های با بتای پایین ریسک کمتر و بالطبع بازدهی کمتری هم خواهند داشت.
اهرم مالی
فرض کنید ۱۰ سکه دارید و با آن معامله‌ای می‌کنید که یک سکه سود خالص برای شما به ارمغان می‌آورد. سپس به یک کارگزار رجوع کرده و ۹۰ سکه از او قرض می‌گیرید.
این‌بار معامله مشابهی انجام می‌دهید اما این‌بار ۱۰۰ سکه وارد معامله می‌کنید و از این طریق ۱۱۰ سکه به‌دست می‌آورید. سپس ۹۰ سکه‌ای که قرض کرده بودید را به کارگزار پس می‌دهید، ۱۰ سکه اولیه‌تان را هم به جیب بازگردانده و ۱۰ سکه سود خالص در دست خواهید داشت. با این روش برای خود یک اهرم مالی ایجاد کرده‌اید.
NAV یا ارزش خالص دارایی‌ها
ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV یک شرکت سرمایه‌گذاری با ویژگی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (Unit Trust)، حاصل تفاوت کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن است. در ارزشیابی شرکت‌ها،NAV را از طریق تفاوت ارزش دفتری دارایی‌ها و بدهی‌ها محاسبه می‌کنند و در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک،NAV را از طریق کسر بدهی صندوق از ارزش روز کل پرتفوی به دست می‌آورند.
به عنوان مثال اگر ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها و سایر دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری ۲۰۰۰ میلیارد ریال قیمت داشته باشد و بدهی‌های آن ۱۲۰۰ میلیارد ریال باشد، در این تاریخNAV این شرکت سرمایه‌گذاری ۸۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
چون دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری به طور روزانه تغییر میکند، NAV آن نیز روزانه باید محاسبه مجدد شود. به همین دلیل در کشورهای دیگر عموماً صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (شرکت سرمایه‌گذاری با سرمایه متغیر) و «یونیت تراست» NAV خود را حداقل یک بار در روز و پس از خاتمه معاملات بورس محاسبه و در روزنامه‌ها گزارش می‌کنند.
حاشیه سود
نسبت سود پس از کسر مالیات به فروش خالص را حاشیه سود میگویند.
حاشیه سود یکی از شاخص های مهم برای افرادی است که با دیدگاه بلندمدت یا اصطلاحاً سهامداری به فعالیت در بازار سرمایه می پردازند.
سهام شناور آزاد
منظور از سهام شناور آزاد مقدار سهمی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. یعنی در مالکیت دارندگانی است که آماده‌اند در صورت پیشنهاد قیمت مناسب از سوی خریداران آن را برای فروش ارائه کنند.
به بیان دیگر سهام شناور آزاد همان نسبتی از سهام یک شرکت است که در بازار قابل معامله است و در فرآیند معاملات بین سهامداران مختلف جابجا می شود.
عرضه و تقاضای این بخش از سهام است که قیمت سهام شرکت را تعیین میکند و قابلیت نقدشوندگی سهام را نشان میدهد و بخش بلوکه شده به‌دلیل عدم حضور در فرآیند عرضه و تقاضای روزانه، در نوسان و تعیین قیمت سهام تاثیری ندارد.
بیشتر بدانید
معمولاً سهام شناور آزاد شرکت‌ها برای همیشه ثابت نمی ماند، بلکه در بازه های زمانی خاص سهامدار عمده یک شرکت با خرید یا فروش سهام، درصد سهام شناور شرکت را کاهش یا افزایش میدهد.
MPT یا نظریه مدرن سبد سهام
این نظریه توسط مارکوویتز (Markovits) در سال ۱۹۵۲ تحت عنوان انتخاب سبد سهام معرفی شد.
بر اساس این نظریه در انتخاب گزینه های مختلف برای سرمایه گذاری صرفا توجه به ریسک و بازده یک سهم کافی نیست و در حالتی که سرمایه گذاری در تعداد زیادی سهام صورت گیرد، می توان از توزیع دارایی در سهام مختلف برای کاهش ریسک و افزایش بازده بهره برد.
مبنای روش MPT بر پایه این استدلال استوار است که احتمال خطر از دست دادن سرمایه یا سود یک نوع سهام در بازار بسیار بیشتر از مجموعه یا ترکیب سهام است. لذا قاعدتاً سرمایه گذار حرفه ای نباید تمامی سرمایه خود را دریک قلم دارایی سرمایه گذاری کند ( و منطق اقتصادی نیز این را تایید می کند ).
نکته
در حقیقت ریسک خرید سبد سهام با توزیع مناسب بسیار کمتر از ریسک خرید تک سهم است، به دلیل اینکه ریسک سهام مختلف مستقل از یکدیگر است.به عنوان مثال فرض کنید سبد سهامی از دو سهم که یکی در حالت افزایش نرخ بهره بانکی و دیگری در حالت کاهش نرخ بهره سود می دهد، تشکیل شده باشد.این سبد در هر حالتی فارغ از اینکه نرخ بهره افزایش یا کاهش یابد، سود می دهد. در واقع مارکوویتز نشان داد سرمایه گذاری تنها انتخاب سهام نیست بلکه انتخاب ترکیب مناسبی از سهام است.
فروش استقراضی (Short Selling)
فروش استقراضی عمل فروختن دارایی و معمولاً اوراق بهاداری است که از یک کارگزار و با هدف خریدن مشابه همان دارایی در آینده جهت پس دادن آن به قرض دهنده، قرض گرفته می شوند.
فروشندگان استقراضی امیدوارند که از کاهش قیمت آن دارایی پس از فروش و تا قبل از خرید مجدد آن سود کنند، زیرا پس از کاهش قیمت بایستی بهای کمتری را هنگام خرید مجدد آن دارایی بپردازند.
همچنین درصورتی که قیمت افزایش یابد، فروشنده استقراضی متحمل ضرر می شود (چراکه مجبور است آن دارایی را در قیمتی بالاتر از آنچه که فروخته خریداری کند). این ضرر محدود به کل بهای دارایی فروخته شده است.
مثال
فرض کنید دوست شما مدتی قبل ۱۰۰ سکه طلا خریده است. شما (که سکه ایی ندارید) طبق تحلیلی که انجام دادید، پیش بینی می‌کنید که قیمت سکه در بازار تا ده روز بعد تا ۹۰۰ هزار تومان افت خواهد کرد. به دوست‌تان می‌گویید که ۱۰۰ سکه طلایش را به شما قرض دهد. مثلا سکه امروز ۱ میلیون تومان است. سکه‌ها را قرض گرفته و در بازار به قیمت ۱ میلیون تومان می‌فروشید.
سکه طبق پیش بینی شما شروع به افت میکند و ۱۰ روز بعد به ۹۰۰ هزار تومان که هدف شما بود می‌رسد. شما به بازار میروید و با همان پول ۱۰۰ سکه را خرید میکند و به دوست‌تان پس می‌دهید. دوست‌تان نه سود کرده است و ضرر چرا که همان ۱۰۰ سکه را پس گرفته است اما شما به اندازه ۱۰۰ هزار تومان در هر سکه سود کرده اید.
ادامه مطلب را در مطلب بعدی (بزودی)
دیدگاهتان را بنویسید